Bu gün biraz bu somon balıkları hakkında ansiklopedik bilgiler vermek istedim nede olsa alaska yolcularının işine yarayacakdır.
Somon balığı olarak adlandırılan balıkların hepsi Salmoniformes sınıfının Salmonidae familyasına ait olsalar da aslında bu familyanın farklı cinslerindenlerdir: Salmo, Salmothymus, Stenodus ve Oncorhynchus.
Atlantik somonu (Salmo salar) ve pasifik somonları (Oncorhynchus) tatlısuda yetişip denize göç eden, ve sonra yumurtlamak için tekrar tatlısulara dönen göçebe balıklardır. Bu göçlerinde inanılmaz bir çaba ile imkânsız görünen engelleri aşarlar; hatta alçak şelaleri metrelerce yukarıya atlıyarak ya da hiç desteksiz boşluğa dökülen suyun içinde akıntıya karşı yüzerek aşarlar.
Somon balıkları bütün okyanusu dolaşmış olsalar bile, suyun kokusunu takip ederek sonunda daima kendi doğdukları kaynağa geri dönerler.Bu somon balıklarının doğdukları yere dönerken karşılaştıkları ilk sorundur.Üreme zamanında erkeklerin renklerinde ve vucut şekillerinde değişiklikler olur.
Etleri çok sevildiği için ve havyarı sosyete delikatesi sayıldığı için Somon balıklarının yüksek ticari değerleri vardır.
Yüz yıl öncesine kadar somon balığı çok yaygın olan bir balık türüydü. Avrupanın neredeyse her ırmağında bulunurdu. Bazı türlerinin o zamanlarda hatta atlantik okyanusundan Rhein ırmağına girerek Alp dağlarında bulunan kaynaklara kadar göç ettikleri bilinir. Ama 1900 yılında başlayan sanayi devrimi ile birlikte, birçok somon balığı türlerinin sonu da gelmiştir. Sıvı atıklarını ırmaklara akıtan Fabrikalar ve elektirik ihtiyacını gidermek için kurulan ama somonların göçlerine son veren baraj duvarları çoğaldıkça somonlar ortadan kaybolmuşlardır.
Kanada ve Alaska‘da pasifik somonlarının sayısı da 1900’dan itibaren fazla avlanmaktan (büyük ırmaklar tamamen tuzaklarla kesilip yüzlerce ton somon balığı tutulurmuş) ve baraj duvarları yüzünden çok azalmıştır. Ama günümüzde artık somon balığını koruyan yasalar çıkarılmıştır ve baraj duvarlarının yanlarına “balık-merdiveni” denilen ve somonların göç etmelerine imkân veren sistemler inşa edilmiştir. Bu yasalara reaksiyon olarak somon balığı üretimi çiftlikleri kurulmuştur.
Almanya‘da “Lachs 2000” adı verilen bir çalışmada 1983 yılında Rhein ırmağına tekrar somon balıkları yerleştirilmiştir. 1997 yılında bu balıklar gerçekten tekrar denizden dönerek Rhein ırmağına yumurtlamaya geldiklerinde coşkuyla karşılanmışlardır.2004 yılında şili (%35) Norveç‘ten bile daha fazla somon balığı üreterek en çok somon balığı üreten ülke olmuştur.
Bunlar wikipedia’nın dedikleri somonlar hakkında birkaç şeyde ben söylemek istiyorum. Bu balıklar bizim türkiyedeki hamsi yada alabalığa hiç benzemiyorlar. Gayet iri ve çirkinler:) Fakat etleride kırmızı gibi. Bunları soğanla beraber fileto yapıp bir fırına atıyorsunuz ondan sonra o sanat eserine hiç kıymak istemiyorsunuz ama yinede yiyorsunuz:) Fileti yapmasını bilmem ben derseniz hiç merak etmeyin arkadaşlar eliniz bıçak tutmaya çok iyi alışacak.
Bir dahaki sefere görüşmek üzere.
Alaskacı
ibrahim BAYIR
WAT(Work and Travel)